In de maanden juni, juli en augustus 2018, elke zaterdag tussen 10:00 en 17:00 uur, kun je in Noord Fryslân met ‘Follow the Blue Line’ via een verrassende route het verhaal van de teelt van vlas tot het eindproduct linnen ontdekken. Elke locatie vertelt een deel van de geschiedenis van de vlasteelt. Alle locaties samen vertellen één verhaal van de vlasteelt en vlasverwerking in Fryslân.
Ambachtelijke textieldrukkerij De Kleine-Lijn in Blije en social design lab It Erfskip zijn initiatiefnemers van deze vlasroute. Nynke Runia van textieldrukkerij De Kleine Lijn is al jaren enthousiast over het product vlas en linnen toen ze ontdekte dat er bij haar in de buurt, aan de waddenkust, in het verleden volop vlas werd geteeld.
Samen met inwoners, ondernemers en het vlasmuseum ‘Het Braakhok’ in Ee is de route tot stand gekomen. De mienskip is betrokken bij de ontwikkeling van dit project; met het verzamelen van de machines, vlas als grondstof voor eendenkorven, keramiek en ambachtelijk bedrukken van het linnen tot de horeca.
Bloeiende vlasteelt in Noord Fryslân
Vlas is van oudsher een veel voorkomende grondstof in Fryslân. Vlas was een belangrijke grondstof voor de textielindustrie, van het vlas wordt linnen gewonnen. De teelt kwam in de provincie Fryslân in de zeventiende eeuw op gang. Deze was in handen van gardeniers die voor een jaar een stuk grond huurden van een boer die dat met het oog op de vruchtwisseling in die periode niet nodig had. In de negentiende eeuw zien we een toename en is Fryslân het belangrijkste teeltgebied van vlas in Nederland.
Met de industriële revolutie, de opkomst van katoen en de toenemende monocultuur in de landbouw is het grotendeels verdwenen. Het verwerken van vlas is namelijk een ambachtelijk en arbeidsintensief proces.
Vlas is een onderdeel van de geschiedenis van het gebied. Met de vlasroute wordt het verhaal van die teeltgeschiedenis in Fryslân zichtbaar. De teelt van vlas is niet alleen het verhaal van het ambacht en het verleden, het is ook het verhaal van de herintroductie van vlas als duurzame grondstof, een stimulans aan de lokale economie in een krimpgebied en de biodiversiteit.
Van vlas kan linnen worden gemaakt, maar je komt het ook tegen in linoleum, auto’s , meubels, paardenstal, isolatiemateriaal en lijnolie. Vlas is een duurzaam product, de teelt vraagt relatief weinig water en gewasbeschermingsmiddelen. Bij de verwerking van het vlas gaat weinig verloren vanwege de vele toepassingen.
De vlasroute ‘Follow the Blue Line’ kan een stimulans zijn om mensen enthousiast te maken over de vlasteelt. Wie weet is het ook de mogelijkheid om op deze manier de teelt van vlas te herintroduceren in Fryslân. Hoe mooi zou het zijn als hierdoor werkgelegenheid wordt gecreëerd in een krimpgebied. Wij zien dit echt als een experiment, je moet ergens beginnen en wie weet wat er dan uit voortvloeit.”
De teelt van vlas inspireerde pottenbakster Dineke Taal van MooiWERK in Dokkum tot het ontwikkelen van een servies gebaseerd op vlas. Wanneer je bij de ‘Waard van Ternaard’ een arrangement boekt kun je naar afloop van het diner een servies uitzoeken en meenemen naar huis. Als je de route start bij theetuin ‘De Kleine-Lijn’ met koffie en huisgemaakt gebak, krijg je dit geserveerd op het vlasservies.